“Tôi muốn tạo ra một thứ gì đó 100% dành cho bạn, thuộc về bạn, và gợi lên những cuộc trò chuyện mỗi khi nó được nhìn thấy.”
Chiều chủ nhật đầu tiên của tháng tư đón những cơn gió lạnh, Sài Gòn bước vào mùa mưa, mây lũ lượt kéo ngang bầu trời nhìn từ chân tòa tháp Thảo Điền Pearl – nơi căn hộ cũng là workshop của chú Túy, nhà thiết kế trang sức mà chúng tôi đã rất mong mình có thể biết đến sớm hơn.
Qua cuộc hẹn với rapper Blacka hai năm trước, lần đầu tiên V2X biết đến một nhân vật đầy phi thường mà có lẽ bất cứ ai khi gặp, đều phải kinh ngạc dưới mọi góc độ dù nhìn hay hiểu về chú, Tuý Gentry Buckner. Với đôi chân khiếm khuyết, chú Túy di chuyển khắp mọi nơi bằng chiếc xe lăn, nhưng điều đó không thể giấu đi phong thái vững chải và rất “đời” người đàn ông này bởi bộ ria dài, giọng nói to hay sự tự tin toát lên từ bên trong hoặc đơn giản chỉ là qua cách mà chú dạy chú poodle của mình.
Sinh ra tại Việt Nam giữa chiến tranh, chú Túy không may mắc bệnh từ nhỏ khiến đôi chân bị bại liệt. Năm 1974, chú được nhận nuôi bởi một gia đình người Mỹ, đây cũng là lúc chú lạc mất mẹ ruột của mình. Những năm tháng tiếp theo, anh Túy lớn lên trong vòng tay của cha mẹ nuôi và những người anh, chị, em đa sắc tộc khác ở California, sau đó chú ra riêng và chuyến đến Hawaii sống như một cư dân đảo. Thời gian này cũng là lúc chú Túy nhận ra đam mê của mình đối với trang sức.
Năm 1991, người thanh niên gốc Việt với chiếc xe lăn bắt đầu cuộc hành trình tìm mẹ huyền thoại trong trí nhớ của mình, câu chuyện phi thường đến mức được BBC thuật lại chi tiết vào năm 2018. Sau cuộc đoàn tụ với mẹ ruột, chú Túy về Việt Nam kết hôn, mở một vài công ty và tiếp tục với niềm đam mê của mình – thiết kế trang sức.
V2X: Trang sức đã bén duyên với chú Túy như thế nào?
Chú Túy: Khi còn đi học, chú chưa từng nghĩ mình sẽ thiết kế trang sức. Lúc đầu, công việc chú làm là thiết kế đồ họa, đồng nghiệp lúc đó có người bạn cùng phòng sở hữu một công ty trang sức nhỏ. Một ngày nọ, có một đơn đặt hàng 3000 món trang sức, người đồng nghiệp ngỏ lời muốn chú qua thử sức và hỗ trợ. Thế là chú tham gia, mặc dù chưa bao giờ làm thứ gì liên quan tới trang sức, nhưng chú có cảm giác mình đã làm rất tốt và học rất nhanh.
V2X: Từ lúc nào chú khám phá được sự khéo léo của đôi bàn tay mình? Mọi thứ lúc đó như thế nào?
Chú Túy: Người Việt mình có câu “Có tật có tài” mà.
Từ đầu, chú đã làm mọi thứ với đôi tay này rồi. Lúc còn là một cậu bé với đôi chân khiếm khuyết, chú không thể ra ngoài và đi chơi như những đứa trẻ khác. Thay vào đó, chú dành thời gian khắc gỗ, thêu vá và cả graffiti. Ngoài ra, chú lớn lên ở Bay Area, San Francisco vào những năm 80, chú có một người anh họ là nghệ sĩ graffiti ở New York. Vẫn còn nhớ như in lúc mà The Fat Boys hay Run DMC, và những rapper khác mới nổi thời đó. Thật sự mình đã lớn lên cùng với những thứ văn hóa này, East Coast – West Coast.
V2X: Wow, vậy là chú Túy thật sự lớn lên cùng với hip-hop à? Chú có thể chia sẻ thêm về điều này không?
Chú Túy: Yeah, chắc chắn luôn! Biết điều hay ho nhất là gì không?
Chú về Việt Nam lần đầu tiên năm 91, đất nước hồi đó còn nghèo và chưa hề phát triển. Năm 2000, chú quay lại cùng với phát đoàn công nghệ thông tin của Mỹ, và cùng tổng thống Clinton. Lúc đó, một trong những vấn đề được đem ra bàn luận là có nên cho phép người Việt tiếp cận rộng rãi với internet hay không. Và rồi thấy đó, nhờ internet mà mọi thứ ở Việt Nam đang dần dần thay đổi và phát triển. Chú được thấy graffiti, rap, rock,… ngày càng nhiều hơn, thật thú vị khi được chứng kiến điều này từ đầu!
Và việc lớn lên trong một gia đình đa văn hóa, bố mẹ chú nhận nuôi anh, chị, em của chú từ khắp nơi trên thế giới, cho phép mình học hỏi từ nhiều nền văn hóa, con người, cách suy nghĩ khác sau nữa.
V2X: Vậy còn 2E & Co., chú bắt đầu thương hiệu trang sức của mình như thế nào? Rất mong được nghe chú Tuý chia sẻ về triết lý của thương hiệu và của chú khi tạo nên những thứ trang sức kỳ công này.
Chú Túy: Chú bắt đầu với cái tên 2E. Ở Mỹ người ta không thể phát âm đúng được tên chú, nên mình nghĩ ra 2E – đọc nhanh theo tiếng Chú sẽ ra được “Túy”. Sau đó, chữ 2E này được cách điệu nên tạo thành logo của brand luôn. Trước đó, chú làm những thứ lớn hơn, theo nghĩa đen, là làm đồ nội thất, làm xe lăn. Tất cả đều làm thủ công, bằng tay hết. Khi bắt đầu với trang sức, chú bị mê hoặc bởi ý tưởng mình uốn nắn được kim loại, đồng thời lồng ghép được câu chuyện vào thứ mình tạo ra.
Triết lý của 2E & Co. và của chú khi thiết kế trang sức là: “Tôi muốn tạo ra một thứ gì đó 100% dành cho bạn, thuộc về bạn, và gợi lên những cuộc trò chuyện mỗi khi nó được nhìn thấy.” Ngoài kia, rất nhiều trang sức chúng ta có thể tìm được, nhẫn kim cương 3 carat hay chiếc lắc phủ đầy hột xoàn, nhưng những thứ đó sẽ thuộc về bất cứ ai, không chỉ là giá trị của riêng mình được .
Ở Việt Nam, trang sức giống như một món đầu tư, đồng thời cũng mang nhiều ý nghĩa cá nhân, chú muốn làm thứ trang sức sẽ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Như trang sức từ Ai Cập, đã ở đấy cả ngàn năm nhưng chúng vẫn đẹp và quý giá. Chú nghĩ điều làm cho trang sức đáng giá là nó sẽ mãi ở đó, trong gia đình của mình.
V2X: Rất dễ để thấy rằng mỗi món trang sức mà chú Túy làm đều có rất nhiều chất xám trong đó, rất nhiều những chi tiết bí mật đầy sáng tạo. Đặc biệt là chiếc mặt dây chuyền được giấu thanh gươm bên trong, V2X cực kỳ ấn tượng! Chú Túy có thể chia sẻ về cách mà anh sáng tạo không?
Chú Túy: Đầu tiên, khách hàng sẽ cho mình biết ý tưởng ban đầu của họ, sau đó chú sẽ tìm hiểu về chủ nhân của món trang sức này để phát triển ý tưởng đó, tránh sự xáo rỗng. Ví dụ như chiếc nhẫn mà có một người khách đặt chú làm chiếc nhẫn về “Alice In Wonderland” tặng cho vợ. Qua tìm hiểu, chú biết được cô gái đó thích cosplay, và đặc biệt thích steampunk. Vậy nên chú làm chiếc nhẫn Alice In Wonderland steampunk, với bánh răng, ống nước, những chi tiết cử động và đặc biệt là viên đá mặt trăng khi để dưới ánh sáng sẽ thấy được Alice bên trong.
Trong lúc thực hiện, chú luôn muốn lồng ghép câu chuyện vào món trang sức thông qua những chi tiết mà không ai ngờ tới. Khách hàng luôn luôn hài lòng, từ đầu họ đã biết họ muốn gì, nhưng chú hoàn thành ý tưởng đó cộng thêm những chi tiết thú vị nữa, sao mà từ chối được? Và đôi khi có những “happy accident”, những thứ hay ho tình cờ được tạo ra. Nhiều phát minh vĩ đại trên thế giới cũng đến từ sự ngẫu nhiên mà.
Nhưng làm nghề custom trang sức này, chú không được trả công cho thời gian thiết kế của mình. Mà thôi, quan trọng vẫn là tình yêu mình dành cho trang sức và sự thỏa mãn khi thấy gương mặt kinh ngạc của khách hàng khi nhận thành quả.
V2X: Ngoài ra thì chú Túy có lấy cảm hứng sáng tạo từ ai hay từ đâu không? Và liệu chú có ý định sẽ truyền thụ nghề này lại cho ai khác?
Chú Túy: Thật ra là không có ai cả, đa phần là từ trải nghiệm. Chú đã đi nhiều nơi trên thế giới, 34 nước khác nhau và có nhiều trải nghiệm đã ảnh hưởng đến mình tới bây giờ. Có thể kể đến như House of Fabergé và những quả trứng hoàng gia ở Nga, những bản vẽ máy móc cơ khí của Leonardo da Vinci, những móc câu bằng xương ở Hawaii, hoa văn họa tiết ở khắp châu Á và tất cả những thứ khác chú có dịp ghi chú lại. Từ đó tích lũy được những hiểu biết, cảm hứng cho riêng mình. À, còn từ khách hàng nữa, khi họ tìm đến mình và đưa ra yêu cầu, chú luôn phải nghiên cứu rất nhiều về lịch sử, phim ảnh, văn hóa,… Bởi chú không làm những thứ sáo rỗng.
Còn truyền nghề à, phần lớn thời gian chú có những người làm CAD (phần mềm thiết kế) hay những người thợ làm cùng, những người này đa phần chưa bao giờ làm CAD hay trang sức trong đời họ. Chú hướng dẫn họ như cách mà lúc trước chú học làm trang sức, sau đó dù họ không làm với chú nữa nhưng những thứ học được vẫn giúp họ kiếm được công việc tốt.
V2X: Hiện nay ở Việt Nam, việc nghệ sĩ bị copy, ăn cắp chất xám diễn ra thường xuyên. Chú Túy có sợ điều tương tự sẽ xảy ra với mình không? Nhất là những thiết kế đầy tính sáng tạo của chú.
Chú Túy: Chú là người của những ý tưởng, yeah. Có nhiều người từng làm và học từ chú sau đó ra ngoài làm, họ vẫn muốn làm giống chú và chú vẫn giúp đỡ họ. Nhưng vấn đề là chú có một bộ óc điên khùng. Chú không sợ bị copy, họ có thể thấy những thiết kế đó nhưng chẳng thể biết có gì bên trong, và cho dù những ý tưởng đó bị chôm đi chăng nữa, thì chú cũng đang tạo ra ý tưởng tiếp theo rồi. Chú đăng thiết kế của mình lên hết trên mạng, không quan tâm.
V2X: Câu hỏi cuối cùng, nếu bằng cách nào đó chú có thể thay đổi nhận thức của xã hội đối với trang sức, điều chú muốn làm nó khác đi là gì?
Trăn trở của chú cũng như của 2E & Co. là hãy mang câu chuyện vào món trang sức, đừng chỉ kiếm lời từ nó, trang sức xứng đáng được kết nối với con người, văn hóa và cả tín ngưỡng. Bên cạnh đó, hãy thách thức những cách suy nghĩ truyền thống bằng ý tưởng sáng tạo, đẩy nó đến những giới hạn mới!
